Klimaatadaptatie is één onze speerpunten. Zwolle is kwetsbaar voor klimaatveranderingen: er komt meer water over de rivieren en extremer weer. We staan voor een flinke opgave.

Daarbij gaat het niet alleen over waterveiligheid (overstromingsgevaar vanuit de rivieren), maar ook over leefbaarheid (omgaan met extreem weer en water uit het achterland), het beschermen van economische functies en vitale infrastructuren en het benutten van economische kansen (delta’s zijn economische knooppunten, aanjagen van blauwe economie, klimaatadaptatie als nieuw exportproduct).

In de IJssel-Vechtdelta hebben we een rijke waterhistorie. De binnenstad van Zwolle ontstond op de hogere gronden (dekzandruggen) in een delta van meanderende stroompjes en rivieren. Er waren nog geen dijken. De polder Mastenbroek stamt uit 1364  en is daarmee één van de oudste polders van ons land. Onze rijke steden danken we aan de handel langs de rivieren. Eens was Zwolle de 3e zeehaven van Nederland. Tot aan de aanleg van de afsluitdijk in 1932 was er eb en vloed in de binnenstad. Door de opkomst van het autoverkeer, de aanleg van dijken en andere technische oplossingen voor waterbeheer, is de stad het contact met het water en de daarbij horende identiteit en dynamiek deels kwijtgeraakt. De stad keerde zich af van het water. De klimaatveranderingen dwingen ons er toe om weer bewust te leven met het water. Er zijn grenzen aan techniek. Piekbuien, droogte en andere waterpeilen (IJsselmeer) vragen om meer ruimte en marge voor water. Dit biedt kansen voor natuur, ruimtelijke kwaliteit en economie. Genieten en gebruik maken van onze mooie delta is een belangrijk onderdeel daarvan.

De raad heeft  de wateragenda ‘Zwolle Stroomt’, in 2015 vastgesteld, waarmee we inzetten op de thema's veiliger en robuuster, Duurzamer en efficiënter, aantrekkelijker en levendiger.

Het hart van de wateragenda wordt gevormd door actief en slim samenwerken.

Voor verdere invulling van klimaatadaptatie in Beheer en Onderhoud (zoals het gemeentelijk rioleringsplan) verwijzen we naar het programma Vitale Wijken.

Criteria

We versterken onze positie op het gebied van klimaatadaptatie en dragen daarmee bij aan een leefbare en economisch krachtige delta, zodanig dat:

  • De stad veiliger en robuuster is:
    • de stad en ommeland in de toekomst veilig zijn voor hoogwater in de rivieren en weteringen
    • de stad in de toekomst is aangepast op extremen ten aanzien van wateroverlast, droogte en hitte
    • in de stad en regio het waterrobuust ontwikkelen, bouwen en beheren de normaalste zaak van de wereld is
  • De uitvoering duurzamer en efficiënter is: (zie 7.4.1.)
    • wordt bijgedragen aan een gezondere leefomgeving waarbij geen contact is met vuilwater (o.a. ziekteverwekkers)
    • regenwater waar mogelijk wordt hergebruikt
    • energie en grondstofwinning uit (afval)water wordt gerealiseerd
    • de kosten voor beheer en onderhoud omlaag gaan
  • De stad aantrekkelijker en levendiger is:
    • natuur en gebruik hand in hand gaan
    • schoon water bijdraagt aan het vergroten van de biodiversiteit
    • water als leefomgevingskwaliteit en economische kracht wordt gezien.
  • We internationaal profileren:
    • nationale samenwerking leidt tot meer kennisontwikkeling en innovatie die kan worden ingezet om Zwolle (en andere deltasteden) klimaatbestendig te maken
    • de koploperpositie van Zwolle op het gebied van klimaatadaptieve steden als (export)product wordt verzilverd
    • de Europese subsidiemogelijkheden strategischer worden ingezet
  • We dit doen door slim samen te werken:
    • Overheden, Onderwijsinstellingen, Ondernemers, Onderzoekers en initiatieven van Onderop samen een keten vormen
    • Kennis en innovatiekracht gebundeld wordt
    • Zwolse inwoners en bedrijven water- en klimaatbewust zijn en handelen
    • er nieuwe financiële arrangementen ontstaan (financiële innovatie)
    • Maatregelen op verschillende schaalniveaus (van internationale rivieren tot regentonnen)een logisch en effectief geheel worden.
    • Werk met werk gemaakt wordt (slim meekoppelen)

Toelichting

Voor het programma  klimaatadaptatie zijn veel activiteiten in 2017 doorgezet en opgepakt. In december 2017 is  het1e magazine Klimaatmakers aan de Raadsleden gestuurd (https://sway.com/sx5DlMMSE3Szr2bX)  .  In het magazine wordt door middel van tekst en foto’s aangegeven wat in 2017 op het gebied van klimaatadaptatie is gedaan.

Ingezet is op:

  • klimaatadaptatie in nieuwbouw- en bestaande projecten:
    Met verschillende partijen zoeken naar goede en slimme oplossingen om schade en hoge koste door klimaatveranderingen te voorkomen. Het project Breezicht in Stadshagen is een mooi voorbeeld waar een ontwerp is gemaakt waarbij rekening is gehouden met  extra neerslag maar ook met lange periodes van droogte.
  • Klimaat robuust beheer
    Bij herinrichting en bij nieuwe aanleg van openbare ruimte (MJOP) wordt gezocht naar oplossingen die inspelen op klimaatverandering.
  • Begeleiden van het proces rond het Hoogwater beschermingsprogramma.
    De komende jaren worden de primaire dijken in de gemeente Zwolle door het waterschap versterkt. De maatregelen verhogen de veiligheid van de stad maar kunnen ook een direct effect hebben op de bewoners en bedrijven die  in de nabijheid van de dijk wonen of werken. De gemeente begeleidt dit proces en kijken ook naar mogelijke meekoppelkansen.
  • Informeren, activeren en adviseren van bewoners, bedrijven en instellingen
    over effecten van klimaatverandering en mogelijke maatregelen om schade te voorkomen maar ook om de leefomgeving te verbeteren. Een voorbeeld is de Seringenstaat waarbij bewoners begeleidt zijn in het vergroenen en het klimaatbestendig maken van hun buurt. En ook het maken van een nattevoetenkaart samen met de inwoners zodat duidelijk is waar overlast kan ontstaan en waar de gemeente kan onderzoeken welke maatregelen het beste passen om d e overlast te beperken.
  • Onderzoek naar het watersysteem(IJssel,  Sallandse Weteringen, Vecht) en de effecten in de stad

Door kennis van het watersysteem kan gezocht worden naar maatregelen die Zwolle nog beter kan beschermen. Daarnaast wordt door middel van onderzoek (stresstesten) duidelijk kwetsbaarheden en kansen in beeld gebracht.  

Gestart is met het opstellen van een klimaatadaptatiestrategie. Op basis van de onderzoeken zoeken wij samen met verschillende stakeholders naar oplossingen om de stad weerbaarder te maken voor te veel water en langdurige periodes van hitte en droogte.

  • Samen doen
    Om de doelen te bereiken is samenwerking met partners noodzakelijk. Dit geldt op verschillende niveaus zoals meedoen aan Catch, de citydeal en de in 2017 opgerichte Climate Campus.